Gepubliceerd op: 14 mei 2020
Deze week een interview met Susanna Thakoeri. Deze inspirerende vrouwelijke belegger heeft het voor elkaar gekregen om zich binnen twee jaar tijd volledig financieel onafhankelijk te maken door te investeren in vastgoed.
Zou je jezelf even kunnen voorstellen?
Mijn naam is Susanna en ik ben 32 jaar. Samen met mijn man investeer ik in vastgoed sinds 2017. Het begon uiteraard met 1 pand, maar het bleek zo leuk dat ons portfolio inmiddels is uitgegroeid naar 14 verhuurde beleggingspanden.
Sinds eind vorig jaar heb ik mijn baan opgezegd en ben ik full-time gaan ondernemen met mijn bedrijf Stathe Vastgoed, waar ik (startende) vastgoed investeerders coach en 1-op-1 begeleid. Je leert namelijk het meest door het gewoon te doen, maar het is wel fijn als iemand je daarbij kan helpen. Ook organiseren we elke maand live masterclasses over specifieke vastgoed onderwerpen.
Persoonlijk ben ik een actieve FIRE-aanhanger, wat staat voor Financial Independent, Retire Early. Rondom die community is mijn grote avontuur begonnen. En via FinX organiseer ik nu zelf laagdrempelige meet-ups over FIRE om like-minded mensen samen te brengen. Dat doe ik samen met 4 andere FIRE-vrienden.
Voor mij is leren en ontwikkeling erg belangrijk. Ik lees veel boeken, wil graag nieuwe dingen doen en het liefst samen met anderen. Voorlopig werkt dat prima samen met vastgoed, maar ik heb daardoor geen concrete lange termijn doelen bijvoorbeeld. Ik doe wat voor mij nu goed voelt en waar ik energie van krijg en dat kan volgend jaar dus zomaar weer anders zijn.
Met welk doel ben je gaan beleggen in vastgoed?
Mijn doel was om sneller financieel vrij te worden door genoeg huurinkomsten binnen te krijgen zodat ik niet meer afhankelijk zou zijn van een baan. Dat doel was sneller bereikt dan verwacht, namelijk al in de zomer van 2019. De achterliggende gedachte is vooral dat je meer vrijheid hebt en zelf kunt bepalen wat je wilt doen en wanneer, zonder dat je afhankelijk bent van een inkomen. En dat bevalt heel goed.
Nu wil ik vooral nieuwe projecten kunnen doen, zoals grotere verbouwingen, en daar beter in worden. Vooral omdat ik het leuk vind en ik mezelf op die manier kan uitdagen. Zo ben ik o.a. bezig om een vastgoed BV op te zetten met een partner waarin we de komende jaren gaan focussen op ontwikkeling en handelsactiviteiten.
Hoe ben je begonnen?
Mijn achtergrond ligt in de marketing en die van mijn man in de financiële sector. Hij heeft mij overgehaald om te gaan starten met investeren in aandelen, dat was nog in 2014. Omdat ik graag wil begrijpen wat ik doe, ben ik me gaan verdiepen in alles omtrent geld en beleggen. Dat bleek zo leuk, dat we geregeld onze avonden (naast werk) daaraan besteden. Aandelen analyseren, blogs/boeken lezen, onderzoek doen, etc.
Ik heb zelf een paar jaar een blog gehad over investeren in dividend-aandelen, maar daar ben ik mee gestopt toen we alles overzetten naar vastgoed.
We waren in 2017 op vakantie in Amerika toen we serieus over vastgoed gingen nadenken. We wilden financieel vrij worden en met vastgoed zou dat veel sneller kunnen, dus vroegen we hulp bij mensen die al in vastgoed zaten. We begonnen bezichtigingen te doen en panden te analyseren. Net zolang totdat we er 1 vonden die op papier ‘klopte’ en aankochten. Nog vóór de oplevering hadden we via via al een huurder gevonden en dat verliep zo soepel, dat we door zijn gegaan.
Heb je hier een opleiding/training voor gevolgd?
Toen we op zoek waren naar informatie, kwamen we al snel uit bij BiggerPockets waar enorm veel informatie vandaag te halen is. Via hun forum zijn we in contact gekomen met iemand die meet-ups in Nederland organiseerde. Dat was nadat we ons 1e pand hadden aangekocht.
We hebben vooral veel geleerd via en van andere mensen en investeerders die we via die meet-ups hebben ontmoet. In plaats van een cursus of opleiding, hadden we gekozen om een mentorship te volgen bij een ervaren investeerder, omdat we de basis al onder de knie hadden en we graag direct aan de slag wilden gaan. Dat heeft ons in korte tijd enorm veel opgeleverd.
Had je al startkapitaal?
Ja, we hadden natuurlijk onze aandelen. Deze hebben we destijds allemaal in één keer verkocht, zo ook onze auto. We hadden toen een Audi A5 en daar kochten we de meest goedkope auto voor terug. Dat zorgde voor een startkapitaal van iets meer dan 50.000 euro, wat we beschikbaar stelden voor vastgoed.
Om snel door te kunnen groeien hebben we ook veel gebruik gemaakt van creatief financieren, zodat we meer panden konden blijven kopen.
Beleg je naast het werken in loondienst of is beleggen (inmiddels) je werk?
Ik heb vrij lang alles naast een full-time baan gedaan, zowel investeren in aandelen als het vastgoed. Als vastgoed eenmaal in het bezit is, kost het vrij weinig tijd omdat we het beheer uitbesteden. Inmiddels hebben we ook een eigen vastgoed & coaching bedrijf, dus daar gaat nu de meeste tijd naartoe.
Hoeveel (verschillende) panden heb je in bezit?
We bezitten op dit moment 14 verschillende beleggingspanden die bijna allemaal verhuurd worden. Daarnaast hebben we er 2 weken terug ook 1 verkocht en hebben we een pand die moet nog opgeleverd worden in augustus.
In welke markt beleg je?
Mijn focus ligt op residentieel vastgoed op aantrekkelijke locaties. Dus in ieder geval randstad en voor mij specifiek is dat Rotterdam. Daar hebben we momenteel (bijna) al onze panden. In de toekomst zou ik dit willen uitbreiden naar andere regio’s.
Wat is je gemiddelde rendement?
Ons gemiddelde rendement van het eerste kwartaal van 2020 was 14%. Dit is dan het netto rendement op eigen vermogen.
Heb je wel eens problemen gehad met huurders?
Zeker, je ontkomt er niet helemaal aan. Over het algemeen hebben we hele goede ervaringen met onze huurders, maar soms gebeurd er iets per ongeluk of heb je het niet altijd zelf in de hand.
Het zijn kleine dingen geweest, zoals iemand die de pan te lang op het fornuis had laten staan waardoor er brandplekken in de keuken waren ontstaan. Ook hebben we wel eens een huurder gehad die niet wilde betalen.
Hoe ben je met deze problemen omgegaan?
Op zo’n moment is het heel fijn om een beheerder te hebben. Hij onderhield al het contact en wist juridisch precies wat we wel en niet moesten doen. Zo hebben we – via onze beheerder – altijd contact met de huurder gehad en hebben we herhaaldelijk reminders gestuurd. Op een gegeven moment zijn er afspraken over betalingen gemaakt, maar daar werd niet aan gehouden. Als je het als huurder zo ver laat komen, dan heb je als verhuurder geen andere keuze om de juridische weg te kiezen. Vanuit de kantonrechter is de uitspraak gekomen dat de huurder de woning moest verlaten. We hebben nog steeds ons geld niet terug en verwachten ook niet meer dat dit terug gaat komen.
Een huurder die niet betaald is een van de meest vervelende dingen die je als verhuurder kan overkomen. Nu we het een keer hebben meegemaakt, maar ook op dat moment zelf, is het minder heftig als dat het lijkt. De huurder zit vaak in een vervelendere situatie dan jij zelf op dat moment. Al met al ben je hooguit een half jaar aan huur ‘kwijt’ en is het niet alsof de wereld vergaat. Dit kan je voor een groot deel voorkomen door huurders vooraf goed te screenen, maar alsnog kun je het nooit 100% uitsluiten.
Welk percentage van je vermogen zit in onroerend goed?
Ongeveer 80%. Alles wat we investeren zit in vastgoed, inclusief ons eigen woonhuis. We hebben geen aandelen meer, of andere beleggingen. Wel houden we een flinke buffer aan en hebben we nog wat andere fysieke bezittingen die een kleine waarde vertegenwoordigen. En ik meeneem in mijn netto waarde als ik mijn maandelijks rondje cijfers en administratie weer uitvoer.
Zijn er dingen die je verkeerd hebt aangepakt en hoe ben je hier uit gekomen?
Vast wel, anders had ik er ook niet van geleerd. Uiteraard probeer ik grote fouten zoveel mogelijk te voorkomen, maar je moet ook risico durven nemen. Soms moet je beslissingen nemen waarvan je vooraf niet altijd weet hoe die uitpakken. Zo hebben we een keer een verbouwing gedaan die niet geheel soepel verliep en veel duurder uitpakte en langer duurde. Dan moet je toch doorpakken en positief kunnen blijven. Maar ik heb er geen spijt van. Het is nog steeds een van de beste aankopen die we hebben gedaan en ik heb daardoor de verbouwingen erna veel beter kunnen managen.
Ik weet dat er altijd een oplossing is, wat er dan ook gebeurt. Wat helpt is om je bewust te zijn van de risico’s en daar heel bewust voor te plannen. Bij een grote verbouwing moet je bijvoorbeeld altijd zorgen voor een marge. “Hope for the best, plan for the worst and be prepared to be surprised”, is een quote die dat voor mij heel goed reflecteert.
Hoe lang duurde het voordat je je eerste succes boekte?
Wat versta je onder succes? Ik vond het prachtig om mijn eerste aandeel gekocht te hebben en ergens ook heel spannend. Dat was toch maar 750 euro die we net hadden geïnvesteerd. Terwijl ik ook wel eens een pand heb gekocht die ik zelf van binnen niet eens had gezien.
Succes is voor mij niet te meten in hoeveel je hebt of dat alles altijd goed gaat, maar wel of jij de dingen doet die het beste bij je passen. Maar ook uit die comfort-zone weet te komen om daadwerkelijk te groeien.
In die zin heb ik voor mijn gevoel continue successen gehad en fouten gemaakt. Die allereerste stap heeft de weg vrijgemaakt voor alles wat ik heb bereikt en nog van plan ben te gaan doen. We staan namelijk pas aan het begin.. 🙂
Waar sta je nu ten opzichte van het begin?
Op een plek die ik nooit voor mogelijk had gezien. Ik heb een veel groter vastgoed-portfolio dan ik hoopte, heb nu mijn eigen bedrijf en heb mensen leren kennen die mijn leven enorm verrijkt hebben op zoveel manieren.
Los van dat we veel meer vastgoed bezitten, ben ik vooral als persoon ontzettend gegroeid en ken ik mezelf nu veel beter dan ten opzichte van het begin. Ik durf dus veel makkelijker beslissingen te maken, voor mezelf op te komen en mijn eigen pad uit te zetten. Daar ben ik nog het meest trots op.
Herinvesteer je je passieve inkomsten? En zo ja, hoe?
Ja, zoveel als kan. We hebben zolang mogelijk alles geherinvesteerd door nieuw vastgoed aan te kopen toen we allebei nog een baan hadden. Tegenwoordig houden we ook een deel zelf om van te leven en blijven we de rest herinvesteren. Zo hebben we een extra ‘spaarrekening’ die enkel voor investeren bedoeld is. Los van onze normale buffer. Bij elke nieuwe aankoop gebruiken we het geld wat daar op staat.
Beleg je ook in REIT's?
Toen ik nog in aandelen aan het beleggen was, zat daar ook een REIT tussen. Inmiddels is die dus verkocht. Het grote voordeel daarvan is dat een REIT minimaal 75% (of meer zelfs) van hun winst moet uitkeren aan hun aandeelhouders waardoor je er relatief veel dividend van krijgt uitgekeerd. En dat ze maandelijks dividend uitkeren.
In onze aandelenportfolio hadden we de REIT aangekocht als spreiding, maar vooral voor het dividend. Onze strategie was namelijk dividend beleggen voor de lange termijn (ook al verkochten we alle aandelen alweer 3 jaar later).
Heb je nog tips?
Altijd!
Het allerbelangrijkste in vastgoed is leren netwerken. Ga naar events, deel met anderen waar je mee bezig bent. Bel mensen op die je inspireren en connect met mensen die je nog niet kent. Durf te vragen en wees pro-actief.
Tip 2: Ga alleen in vastgoed investeren als je het ook echt wilt. Laat je vooraf goed informeren en zorg dat je snapt wat het inhoudt. Je zal er beter in worden als je het ook echt leuk vindt.
Het kost tijd, veel tijd om écht wat op te bouwen of het kost geld. Dus als je heel veel geld hebt, kan je het anderen voor je laten doen. Maar dat is veel minder leuk 😉
Tip 3: Als je meer kennis wilt opdoen over vastgoed dan raad ik je natuurlijk ook de masterclasses aan die we zelf organiseren. In mei zijn er 2 masterclasses: 1 over creatief financieren en een over het analyseren van vastgoed.
Beste Susanna,
We zijn enthousiast geworden door je verhaal. Graag willen we weten of je ons persoonlijk zou willen coachen.
We zitten reeds in vastgoed met het flippen van woningen, maar willen onze kennis uitbreiden.
Graag horen we van je.
Groet, Karvan en Ingrid